Zaburzenia odżywiania – gdy jedzenie staje się językiem cierpienia

Zaburzenia odżywiania – gdy jedzenie staje się językiem cierpienia

Zaburzenia odżywiania to nie tylko problemy z jedzeniem – to głęboko zakorzenione trudności psychiczne, w których jedzenie staje się narzędziem regulowania emocji, kontroli lub wyrażania cierpienia. Anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się i inne zaburzenia z tego spektrum dotykają ludzi w różnym wieku, niezależnie od płci czy statusu społecznego. Są ściśle powiązane z tożsamością, poczuciem własnej wartości i relacjami z ciałem.

Wprowadzenie – ciało jako pole bitwy

Zaburzenia odżywiania to nie tylko problem z jedzeniem. To głęboka, często dramatyczna walka o kontrolę, bezpieczeństwo, tożsamość i emocjonalne przetrwanie. Jedzenie staje się tu językiem cierpienia, a ciało – jego najdotkliwszym nośnikiem. Osoby z zaburzeniami odżywiania doświadczają nie tylko problemów z apetytem czy wagą, ale przede wszystkim z własną wartością, relacjami i regulacją emocji.

W tej części cyklu omówimy najczęstsze formy zaburzeń odżywiania – ich objawy, przyczyny oraz skuteczne formy terapii, w tym nowoczesne podejścia jak terapia VR, schematów czy trauma-sensytywna praca z ciałem.

Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – głód kontroli

Anoreksja to jedno z najbardziej niebezpiecznych zaburzeń psychicznych, o najwyższym wskaźniku śmiertelności. Osoba chora obsesyjnie unika jedzenia, mimo bardzo niskiej wagi czuje się „za gruba”, a kontrola kalorii staje się centrum życia.

Objawy:

• znaczna utrata masy ciała, BMI poniżej normy,

• silny lęk przed przytyciem, mimo niedowagi,

• zaburzone postrzeganie własnego ciała,

• rytuały związane z jedzeniem (np. krojenie jedzenia na mikroskopijne kawałki),

• nadmierna aktywność fizyczna w celu „spalenia kalorii”,

• zanikanie miesiączki, osłabienie, problemy hormonalne i sercowo-naczyniowe.

Mechanizmy psychologiczne: Anoreksja często rozwija się u osób perfekcyjnych, nadodpowiedzialnych, mających trudności w wyrażaniu złości i autonomii. Głód bywa „językiem” niewyrażonej traumy lub wewnętrznego chaosu – dając złudzenie kontroli i „oczyszczenia”.

Bulimia – błędne koło wstydu

Bulimia polega na naprzemiennym objadaniu się (często w ukryciu), a następnie na stosowaniu zachowań kompensacyjnych – wymiotów, głodówek, środków przeczyszczających. Kluczowym objawem jest utrata kontroli nad jedzeniem i późniejszy ogromny wstyd.

Objawy:

• epizody objadania się dużą ilością jedzenia w krótkim czasie,

• zachowania kompensacyjne (wymioty, głodówki, środki przeczyszczające),

• silne poczucie winy i obrzydzenia po jedzeniu,

• wahania wagi, częste bóle gardła, problemy z zębami, odwodnienie.

Mechanizmy psychologiczne: Bulimia często maskuje nierozpoznane traumy, niską samoocenę, trudność w regulacji emocji. Objadając się, osoba próbuje „znieczulić” emocje, a później – „ukarze” się za utratę kontroli.

Zaburzenie z napadami objadania się (BED)

BED (Binge Eating Disorder) to zaburzenie, w którym osoba doświadcza nawracających epizodów niekontrolowanego objadania się, bez stosowania zachowań kompensacyjnych. To najczęściej diagnozowane zaburzenie odżywiania.

Objawy:

• powtarzające się napady objadania się,

• jedzenie szybko, do uczucia przepełnienia, w samotności,

• poczucie winy, wstydu i obrzydzenia po napadzie,

• nadwaga lub otyłość (ale nie zawsze),

• częsta depresja lub współwystępujące zaburzenia lękowe.

Mechanizmy psychologiczne: Jedzenie działa tu jako „emocjonalna proteza” – reguluje napięcie, koi pustkę, tłumi emocje. Często towarzyszy mu izolacja społeczna i zaburzone schematy więzi.

Przyczyny i mechanizmy zaburzeń odżywiania

Zaburzenia odżywiania mają charakter wieloczynnikowy:

• Biologiczny – genetyka, neuroprzekaźniki, zaburzenia hormonalne,

• Psychologiczny – niska samoocena, perfekcjonizm, traumy z dzieciństwa, styl przywiązania,

• Społeczno-kulturowy – kult szczupłości, presja wyglądu, media społecznościowe,

• Rodzinny – kontrolujące, ambiwalentne lub pozornie idealne relacje.

Skuteczne metody leczenia

Leczenie zaburzeń odżywiania powinno być zintegrowane i długofalowe, uwzględniać zarówno pracę z zachowaniami, jak i z przyczynami głębokimi.

🔹 Terapia schematów Pomaga rozpoznać i zmienić głęboko zakorzenione przekonania (schematy), takie jak: „muszę być idealna, by zasługiwać na miłość” czy „moja wartość zależy od wyglądu”. Uczy tworzyć nowy, wspierający dialog wewnętrzny i rozwijać „zdrowego dorosłego”.

🔹 Terapia traumy Wiele osób z zaburzeniami odżywiania ma za sobą doświadczenia przemocy, zaniedbania lub nieadekwatnego przywiązania. Praca trauma-sensytywna (np. EMDR, terapia somatyczna) pozwala na integrację traum i odzyskiwanie poczucia bezpieczeństwa w ciele.

🔹 Terapia systemowa Zaburzenia odżywiania mają często „funkcję” w systemie rodzinnym – mogą wyrażać konflikt, potrzebę autonomii lub rolę „idealnego dziecka”. Terapia systemowa pomaga zrozumieć te zależności i wprowadzać zdrową zmianę w relacjach.

🔹 Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) To krótkoterminowe, wzmacniające podejście, które pomaga pacjentowi odkryć swoje zasoby, budować małe zmiany i odzyskiwać kontrolę nad własnym życiem – krok po kroku, z nadzieją.

Terapia VR – nowoczesna pomoc dla ciała i emocji

W Instytucie Świadomości – Centrum Zdrowia Psychicznego, Psychosomatyki i Terapii Wirtualnych, stosujemy terapię VR jako wsparcie leczenia zaburzeń odżywiania – zarówno u dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.

VR TierOne GO – Wirtualna Strefa Naturalnego Relaksu:

• pomaga odzyskać kontakt z ciałem w sposób bezpieczny i nienaruszający granic,

• wspiera redukcję napięcia, lęku, kompulsji i nadmiernej kontroli,

• wzmacnia regulację oddechu, świadomość ciała i poczucie sprawczości,

• przywraca rytm dobowy i jakość snu,

• może być stosowana jako narzędzie relaksacyjne, ekspozycyjne (np. w fobii jedzenia) i wspierające autoregulację emocjonalną.

Terapia VR działa nieinwazyjnie – pacjent w specjalnych goglach przenosi się do otoczenia natury, gdzie ćwiczy relaksację, oddech, uważność i ciało-obecność. To przestrzeń, w której zamiast kontrolować – może po prostu być.

Podsumowanie – jedzenie to nie wróg, ciało to nie wróg

Zaburzenia odżywiania są dramatyczną próbą poradzenia sobie z bólem, emocjami i relacjami. To choroby, które nie dotyczą jedynie wagi – ale tożsamości, relacji z ciałem, emocji i bliskości. Ich leczenie wymaga empatii, cierpliwości, a także pracy w odpowiednio dobranym podejściu terapeutycznym.

W naszym Instytucie Świadomości oferujemy zintegrowane podejście: od terapii schematów i traumy, przez TSR i terapię rodzin, aż po nowoczesną terapię VR. Pomagamy odzyskać relację z ciałem, emocjami i jedzeniem – z szacunkiem dla historii każdego pacjenta.

📍 Instytut Świadomości Centrum Zdrowia Psychicznego, Psychosomatyki i Terapii Wirtualnych ul. Wileńska 13/41, Warszawa 

📞 +48 660 519 565

 ✉️ naukaiswiadomosc@gmail.com

#Anoreksja #Bulimia #BED #ZaburzeniaOdżywiania #TerapiaVR #TerapiaTraumy #TerapiaSchematów #InstytutŚwiadomości #VRdlaPsychiki #PsychoterapiaWarszawa #JedzenieNieJestWrogiem #Psychosomatyka #ZdrowiePsychiczne #WirtualnaStrefaRelaksu