top of page
Szukaj
10 sie

Rodzaje zaburzeń osobowości: Charakterystyka Wiązek A, B i C

Zaburzenia osobowości to trwałe i nieelastyczne wzorce myślenia, postrzegania oraz zachowania, które odbiegają od norm kulturowych i społecznych. Osoby cierpiące na te zaburzenia często doświadczają trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym oraz w relacjach interpersonalnych. Zaburzenia osobowości mają swoje źródło w utrwalonych cechach charakterologicznych, które kształtują się w toku życia, a ich identyfikacja wymaga szczegółowej diagnozy psychologicznej. W oparciu o wywiad, obserwację oraz testy, określa się, jaki rodzaj zaburzenia występuje w danym przypadku, co pozwala na dobór odpowiedniego leczenia. Klasyfikacja DSM-5, a wcześniej DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), wydana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, wyróżnia trzy główne wiązki zaburzeń osobowości: A, B i C.





Wiązka A: Zaburzenia Osobowości Dziwaczno-Ekscentryczne


Zaburzenia osobowości typu A charakteryzują się dziwacznymi, ekscentrycznymi zachowaniami oraz trudnościami w nawiązywaniu relacji interpersonalnych. Do tej grupy należą:


  1. Osobowość Paranoiczna (Paranoid Personality Disorder)

    • Główne cechy: Skrajna podejrzliwość, nieufność wobec innych, wrogość, doszukiwanie się oznak nielojalności, niewybaczanie uraz i krzywd, podejrzewanie partnera o zdradę, unikanie mówienia o sobie z obawy przed byciem skrzywdzonym.

    • Funkcjonowanie: Osoby z tym zaburzeniem często izolują się z powodu nieufności, co prowadzi do trudności w budowaniu bliskich relacji oraz do napięć w relacjach zawodowych.

  2. Osobowość Schizoidalna (Schizoid Personality Disorder)

    • Główne cechy: Obojętność, chłód emocjonalny, wycofanie w relacjach interpersonalnych, trudności w przeżywaniu i wyrażaniu emocji, preferencja samotności, brak zainteresowania sferą seksualną, obojętność na krytykę i pochwały.

    • Funkcjonowanie: Osoby z osobowością schizoidalną często wybierają zawody umożliwiające pracę w izolacji i mają ograniczone kontakty społeczne.

  3. Osobowość Schizotypowa (Schizotypal Personality Disorder)

    • Główne cechy: Nieadekwatne reakcje emocjonalne, dziwne i ekscentryczne zachowania, myślenie magiczne, kwieciste wypowiedzi, ograniczone relacje interpersonalne, podejrzliwość.

    • Funkcjonowanie: Zaburzenie to może prowadzić do znacznych trudności w relacjach społecznych oraz do marginalizacji z powodu nietypowych zachowań i przekonań.


Wiązka B: Zaburzenia Osobowości Dramatyczno-Emocjonalne


Zaburzenia osobowości typu B charakteryzują się intensywnymi emocjami, dramatycznością oraz niestabilnością w relacjach interpersonalnych. Do tej grupy należą:


  1. Osobowość Antyspołeczna (Antisocial Personality Disorder)

    • Główne cechy: Niepodporządkowanie się normom społecznym, powtarzające się kłamstwa i oszustwa, konflikty z prawem, brak empatii, brak poczucia winy i wstydu, impulsywność.

    • Funkcjonowanie: Osoby z osobowością antyspołeczną często angażują się w ryzykowne zachowania i mają trudności z przestrzeganiem zasad społecznych, co prowadzi do częstych konfliktów z otoczeniem i problemów prawnych.

  2. Osobowość Chwiejna Emocjonalnie (Borderline Personality Disorder)

    • Główne cechy: Lęk przed porzuceniem, chwiejność emocjonalna, niestabilne relacje interpersonalne, impulsywność, uczucie wewnętrznej pustki, niestabilny obraz siebie, intensywna złość, samookaleczanie się, myśli i próby samobójcze.

    • Funkcjonowanie: Zaburzenie borderline prowadzi do znacznych trudności w życiu codziennym, w tym w relacjach z bliskimi, a także do ryzyka działań autodestrukcyjnych.

  3. Osobowość Histrioniczna (Histrionic Personality Disorder)

    • Główne cechy: Potrzeba bycia w centrum uwagi, teatralność, prowokujący wygląd, szybko zmieniające się i płytkie emocje, przecenianie stopnia zażyłości w relacjach.

    • Funkcjonowanie: Osoby z tym zaburzeniem często przyciągają uwagę swoim zachowaniem, ale mogą mieć trudności w nawiązywaniu trwałych i głębokich relacji.

  4. Osobowość Narcystyczna (Narcissistic Personality Disorder)

    • Główne cechy: Przesadne poczucie własnej wartości, arogancja, brak empatii, wykorzystywanie innych, nadwrażliwość na krytykę, przekonanie o własnej wyjątkowości, oczekiwanie specjalnych przywilejów.

    • Funkcjonowanie: Narcystyczne zaburzenie osobowości często prowadzi do konfliktów w relacjach interpersonalnych z powodu manipulacyjnych zachowań oraz trudności w akceptacji krytyki.


Wiązka C: Zaburzenia Osobowości Lękowe i Unikające

Zaburzenia osobowości typu C charakteryzują się lękiem, skłonnością do unikania sytuacji społecznych oraz potrzebą kontroli. Do tej grupy należą:


  1. Osobowość Unikająca (Avoidant Personality Disorder)

    • Główne cechy: Stałe napięcie i niepokój, poczucie nieatrakcyjności w relacjach z innymi, unikanie interakcji społecznych, lęk przed odrzuceniem, zawężona strefa komfortu.

    • Funkcjonowanie: Osoby z osobowością unikającą mają trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, co często prowadzi do izolacji społecznej.

  2. Osobowość Zależna (Dependent Personality Disorder)

    • Główne cechy: Podporządkowanie własnych potrzeb potrzebom innych, poczucie niekompetencji, lęk przed opuszczeniem, trudność w podejmowaniu decyzji, potrzeba stałego wsparcia.

    • Funkcjonowanie: Zaburzenie to prowadzi do nadmiernej zależności od innych osób, co może skutkować trudnościami w podejmowaniu samodzielnych działań i skłonnością do angażowania się w toksyczne relacje.

  3. Osobowość Obsesyjno-Kompulsyjna (Obsessive-Compulsive Personality Disorder)

    • Główne cechy: Zaabsorbowanie szczegółami, perfekcjonizm, potrzeba kontroli, przesadna dbałość o porządek, pracoholizm, sztywność poznawcza i emocjonalna, sztywne poglądy na temat moralności.

    • Funkcjonowanie: Osoby z tym zaburzeniem często mają trudności w adaptacji do zmian i mogą mieć problemy w relacjach interpersonalnych z powodu swojej sztywności i skłonności do kontrolowania innych.


Zaburzenia osobowości to złożone i różnorodne problemy psychologiczne, które wpływają na wiele aspektów życia jednostki. Klasyfikacja zaburzeń według wiązek A, B i C pomaga zrozumieć ich specyfikę oraz umożliwia dostosowanie odpowiednich strategii terapeutycznych. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie, często obejmujące terapię oraz wsparcie farmakologiczne, mogą znacznie poprawić jakość życia osób zmagających się z zaburzeniami osobowości, pozwalając im na lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie oraz w relacjach interpersonalnych.


Jeżeli Ty lub osoba Ci bliska potrzebuje wsparcia terapeutycznego, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,



Ewelina Naturia Pańczyk

Psychotraumatolog

Terapeuta Schematów

Terapeuta VR

Psychosomatyk


Zapraszam do obejrzenia wykładów oraz lektury moich tekstów związanych z tematyką narcyzmu:


Narcyzm, czyli trauma ciągłego porzucenia


Narcystyczna Relacja z Ciałem, czyli czy jesteś Narcyzem dla swojego ciała?


Wizualizacja Nadaj Swojemu Ciału Imię


Relacja narcystyczna: charakterystyka związku z osobą narcystyczną


Narcyzm - czym jest?


Narcyzm - zaburzenie osobowości czy cecha charakteru?


Pętla narcystyczna - wmówienie strachu. Odejście z porzuceniem


Żałoba w trakcie trwania związku narcystycznego



Comments

bottom of page