Zaburzenia osobowości to skomplikowane stany psychiczne, które często mają swoje korzenie w doświadczeniach z wczesnych etapów życia, w tym w traumach. Dwa z nich, osobowość zależna (DDP) i osobowość borderline (BPD), mogą nie tylko rozwijać się na bazie tych doświadczeń, ale także współwystępować, tworząc jeszcze bardziej złożony obraz psychologiczny. W tym artykule przeanalizujemy, jak różne rodzaje traum wpływają na rozwój tych zaburzeń oraz omówimy ich współwystępowanie.
Rodzaje traum i ich wpływ na rozwój osobowości
Trauma wczesnodziecięca
Trauma wczesnodziecięca, zwłaszcza ta związana z zaniedbaniem emocjonalnym, przemocą lub niepewnym stylem przywiązania, ma kluczowy wpływ na rozwój zaburzeń osobowości. Dzieci, które doświadczyły braku stabilności emocjonalnej lub fizycznej, mogą wykształcić niezdrowe mechanizmy radzenia sobie z lękiem przed porzuceniem i samotnością.
Osobowość Zależna (DDP): Dzieci, które były nadmiernie chronione lub doświadczyły zaniedbania emocjonalnego, mogą wykształcić silną potrzebę wsparcia i opieki. W dorosłym życiu przekłada się to na unikanie samodzielności i nadmierne poleganie na innych.
Osobowość Borderline (BPD): Traumatyczne doświadczenia, takie jak przemoc, wykorzystywanie lub chroniczny brak stabilności w domu, mogą prowadzić do niestabilności emocjonalnej i trudności w tworzeniu stabilnej tożsamości. Osoby z BPD często zmagają się z intensywnym lękiem przed porzuceniem, co wywołuje impulsywne i niestabilne relacje interpersonalne.
Trauma przywiązaniowa
Styl przywiązania, który dziecko rozwija w relacjach z opiekunami, ma ogromny wpływ na jego przyszłe relacje i zdrowie psychiczne. Niepewny lub dezorganizowany styl przywiązania, wynikający z nieprzewidywalnych lub sprzecznych zachowań opiekunów, może prowadzić do problemów charakterystycznych dla DDP i BPD.
W DDP: Lękowo-ambiwalentny styl przywiązania może prowadzić do rozwoju osobowości zależnej, gdzie osoba nieustannie pragnie bliskości, ale jednocześnie obawia się porzucenia. Takie osoby mają tendencję do podporządkowywania się innym i szukania stałej aprobaty.
W BPD: Dezorganizowany styl przywiązania, gdzie dziecko doświadcza zarówno bliskości, jak i odrzucenia, może skutkować chaotycznymi i intensywnymi relacjami w dorosłym życiu. Taka osoba może mieć trudności z utrzymaniem stabilności w relacjach, co jest charakterystyczne dla osobowości borderline.
Trauma Bonding
Trauma bonding to zjawisko, w którym ofiara rozwija silną, choć destrukcyjną więź ze swoim oprawcą. Jest to szczególnie widoczne w przypadku osób z BPD, które mogą tworzyć intensywne i burzliwe relacje oparte na lęku przed porzuceniem.
W DDP: Trauma bonding może prowadzić do nadmiernej zależności od partnera, nawet jeśli relacja jest toksyczna. Osoba z DDP może trwać w destrukcyjnych związkach, aby uniknąć samotności.
W BPD: Osoby z BPD mogą angażować się w destrukcyjne relacje, z których trudno im się uwolnić ze względu na intensywne emocje i lęk przed opuszczeniem. To może prowadzić do cyklu idealizacji i dewaluacji partnera, który dodatkowo wzmacnia więź opartą na traumie.
Współwystępowanie osobowości zależnej i borderline
Osobowość zależna i borderline, mimo że są to odrębne zaburzenia, mogą współwystępować. Istnieje kilka wspólnych cech, takich jak lęk przed porzuceniem, niestabilność w relacjach oraz niskie poczucie własnej wartości, które mogą prowadzić do współwystępowania tych zaburzeń.
Wzajemne potęgowanie się objawów
Kiedy DDP i BPD współwystępują, objawy jednego zaburzenia mogą nasilać objawy drugiego. Na przykład osoba z BPD, która doświadczy porzucenia, może wykazywać jeszcze silniejsze tendencje zależnościowe charakterystyczne dla DDP. Z kolei potrzeba wsparcia i opieki, typowa dla DDP, może nasilać lęk przed porzuceniem i impulsywne reakcje, które są charakterystyczne dla BPD.
Złożoność w terapii
Współwystępowanie tych zaburzeń może również skomplikować proces terapeutyczny. Terapeuci muszą uwzględnić zarówno potrzeby osoby z DDP, która szuka stabilności i wsparcia, jak i niestabilność emocjonalną oraz impulsywność charakterystyczną dla BPD. Terapia powinna być zintegrowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, co często wymaga pracy nad wzmacnianiem poczucia własnej wartości, regulacją emocji i budowaniem zdrowych granic w relacjach.
Samodzielność i samotność
Samodzielność i samotność to aspekty, które odgrywają kluczową rolę w obu zaburzeniach.
W DDP: Samodzielność jest wyzwaniem, ponieważ osoby z DDP boją się podejmować decyzje i funkcjonować bez wsparcia innych. Samotność jest dla nich przerażająca, co prowadzi do desperackiego poszukiwania bliskości.
W BPD: Chociaż osoby z BPD pragną samodzielności, ich niestabilność emocjonalna często to utrudnia. Samotność wywołuje u nich intensywny lęk i poczucie pustki, co może prowadzić do impulsywnych działań mających na celu uniknięcie odrzucenia.
Traumy z wczesnych etapów życia mają znaczący wpływ na rozwój zaburzeń osobowości, takich jak osobowość zależna i borderline. Te doświadczenia kształtują style przywiązania, które z kolei wpływają na sposób, w jaki jednostki radzą sobie z relacjami interpersonalnymi i lękiem przed porzuceniem. Współwystępowanie DDP i BPD dodatkowo komplikuje obraz kliniczny, wymagając złożonego, zintegrowanego podejścia terapeutycznego. Zrozumienie mechanizmów, które leżą u podstaw tych zaburzeń, jest kluczowe dla skutecznej interwencji i wsparcia osób zmagających się z tymi problemami.
Jeżeli Ty lub osoba Ci bliska potrzebuje wsparcia terapeutycznego, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,
Ewelina Naturia Pańczyk
Psychotraumatolog
Terapeuta Schematów
Terapeuta VR
Psychosomatyk
Zapraszam do lektury moich tekstów związanych z tematyką narcyzmu oraz partnerstwa:
Narcystyczna Relacja z Ciałem - koncepcja NRC
Partnerska Relacja z Ciałem - koncepcja PRC
Schemat zaopiekowana rodzicielskiego:
Rodzicielstwo partnerstwa:
Relacja narcystyczna: charakterystyka związku z osobą narcystyczną
Narcyzm - czym jest?
Narcyzm - zaburzenie osobowości czy cecha charakteru?
Pętla narcystyczna - wmówienie strachu. Odejście z porzuceniem
Żałoba w trakcie trwania związku narcystycznego
#programytraumy #pętle #pętletraumy #pętleumysłu #ewelinanaturiapanczyk #instytutswiadomosci #narcyz #narcyzm #empata #zaburzenienarcystyczne #toksyk #toksycznarelacja #trauma #terapiatraumy #zdrowiepsychiczne #psychologia #psychotraumatolog #rozwojswiadomosci #narcyzm #zaburzenienarcystyczne #nrc #prc #NRC #PRC
Comments