top of page
Szukaj
4 gru 2024

Przeniesiony zespół Münchhausena: psychologiczne oblicze przemocy

Przeniesiony zespół Münchhausena: psychologiczne oblicze przemocy



Czym jest przeniesiony zespół Münchhausena?


Przeniesiony zespół Münchhausena, znany również jako zespół Münchhausena by proxy (MSBP), jest rzadkim, ale niezwykle niebezpiecznym zaburzeniem, w którym osoba sprawująca opiekę nad inną osobą, najczęściej matka nad dzieckiem, celowo wywołuje lub symuluje objawy chorobowe u podopiecznego. Zaburzenie to jest formą przemocy, w której ofiarą jest osoba zależna – dziecko, osoba niepełnosprawna lub nieporadna życiowo – która nie jest w stanie sama zadbać o swoje dobro. Opiekunowie cierpiący na przeniesiony zespół Münchhausena zaspokajają swoją potrzebę troski i zainteresowania, wywołując objawy somatyczne u dzieci, co prowadzi do częstych hospitalizacji i skomplikowanych procedur medycznych, które nie są konieczne.


Klasyfikacja w DSM-5 i ICD-11


W klasyfikacji DSM-5 przeniesiony zespół Münchhausena jest klasyfikowany jako "zaburzenie pozorowane nałożone na inną osobę" (Factitious Disorder Imposed on Another). W ICD-11, zespół ten jest również klasyfikowany jako zaburzenie pozorowane, jednak specyficzny kod zależy od rodzaju wywoływanych objawów i kontekstu sytuacyjnego.


Objawy i rozpoznanie


Rozpoznanie przeniesionego zespołu Münchhausena jest trudne, ze względu na umiejętność sprawców w manipulowaniu symptomami i osobami wokół. Do najczęstszych objawów należą:


  • Niewyjaśnione, przewlekłe lub nawracające choroby u dziecka.

  • Wielokrotne hospitalizacje z powodu nietypowych objawów.

  • Objawy ustępujące po oddzieleniu dziecka od opiekuna.

  • Matka wydaje się nadzwyczaj troskliwa, często sugeruje nietolerancję leczenia przez dziecko.


Opiekunowie z tym zaburzeniem często mają dobrą znajomość terminologii medycznej i są bardzo zaangażowani w procesy diagnostyczne, co czyni ich wiarygodnymi w oczach personelu medycznego.


Stopnie nasilenia


Przeniesiony zespół Münchhausena można podzielić na trzy stopnie nasilenia:


  1. Łagodny – Opiekun opowiada lekarzowi wymyślone objawy chorobowe, co prowadzi do niepotrzebnych badań.

  2. Umiarkowany – Opiekun prowokuje łagodne objawy chorobowe u dziecka.

  3. Ciężki – Opiekun stosuje niebezpieczne praktyki, takie jak podduszanie, trucie.


W każdym przypadku dziecko jest narażone na długotrwałe cierpienie, a jego stan zdrowia często wymaga intensywnej opieki medycznej.


Sytuacje życiowe i reakcje


Rodzina dotknięta przeniesionym zespołem Münchhausena na zewnątrz często wydaje się dobrze funkcjonować. Opiekunowie, szczególnie matki, mogą sprawiać wrażenie nadzwyczaj troskliwych, a ich działania mogą być postrzegane jako wynik skrajnego zaniepokojenia stanem zdrowia dziecka. W rzeczywistości jednak to opiekunowie są sprawcami przemocy, która może prowadzić do poważnych uszczerbków na zdrowiu, a nawet śmierci dziecka.


Relacja opiekun-ofiara


Relacja między opiekunem a ofiarą w przypadku przeniesionego zespołu Münchhausena jest patologiczna. Dziecko, będące ofiarą, jest traktowane jako narzędzie do osiągnięcia celu, jakim jest zwrócenie na siebie uwagi otoczenia, szczególnie personelu medycznego. Opiekunowie z tym zaburzeniem często manipulują także innymi członkami rodziny, co prowadzi do skomplikowanych relacji wewnątrz rodzinnych, gdzie głównym spoiwem staje się choroba dziecka.


Przyczyny i skutki


Przyczyny przeniesionego zespołu Münchhausena nie są do końca jasne. Najczęściej etiologię tego zaburzenia tłumaczy się na podstawie teorii psychodynamicznych, sugerując, że opiekunowie z tym zespołem mają silną potrzebę otrzymywania wsparcia i uwagi, co prowadzi ich do wywoływania objawów chorobowych u dzieci. W niektórych przypadkach może to wynikać z wcześniejszych doświadczeń traumatycznych, takich jak bycie ofiarą przemocy w dzieciństwie.

Przeniesiony zespół Münchhausena to poważne zaburzenie psychiczne, które stanowi formę przemocy wobec osób zależnych. Zaburzenie to, choć rzadkie, wymaga wczesnego rozpoznania i interwencji, aby zapobiec dalszej krzywdzie ofiar. Warto podkreślić, że brak jednoznacznych badań dotyczących skutków tego zaburzenia na dorosłe życie ofiar sprawia, że jest ono nadal tematem wymagającym dalszych badań i uwagi. Leczenie tego zaburzenia jest skomplikowane, wymaga interdyscyplinarnego podejścia oraz długotrwałej terapii. Współczesna psychoterapia oferuje kilka metod, które mogą być pomocne w terapii opiekunów dotkniętych tym zaburzeniem.


Terapia Traumy


Terapia traumy odgrywa kluczową rolę w leczeniu przeniesionego zespołu Münchhausena, ponieważ u podstaw tego zaburzenia często leży nieprzepracowana trauma z dzieciństwa. Opiekunowie, którzy sami doświadczyli przemocy, zaniedbania lub innych form traumy, mogą nieświadomie powielać destrukcyjne wzorce w relacjach z własnymi dziećmi. Terapia traumy koncentruje się na przetwarzaniu tych bolesnych doświadczeń, co może pomóc opiekunowi zrozumieć i przerwać cykl przemocy. Praca nad traumą może obejmować techniki takie jak EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), która pomaga przetwarzać traumatyczne wspomnienia, oraz różne formy terapii ekspresyjnej, które pozwalają na bezpieczne wyrażenie i zrozumienie trudnych emocji.


Terapia Schematów


Terapia schematów jest szczególnie skuteczna w pracy z osobami, które mają głęboko zakorzenione, destrukcyjne wzorce myślenia i zachowania, które wpływają na ich relacje z innymi, w tym z dziećmi. W przypadku przeniesionego zespołu Münchhausena, opiekunowie mogą działać zgodnie z dysfunkcjonalnymi schematami, takimi jak schematy zaniedbania emocjonalnego, nieufności czy nadmiernej kontroli. Terapia schematów pomaga pacjentom zidentyfikować te schematy, zrozumieć ich źródła i stopniowo je zmieniać, co może prowadzić do bardziej zdrowych i empatycznych relacji z dzieckiem.


Terapia Systemowa


Terapia systemowa skupia się na całym systemie rodzinnym, a nie tylko na jednostce. W przypadku przeniesionego zespołu Münchhausena, terapia systemowa może pomóc w zrozumieniu, jak dynamika rodzinna, role i wzorce komunikacji przyczyniają się do problemu. Pracując z całą rodziną, terapeuta może pomóc w zidentyfikowaniu i zmienieniu dysfunkcyjnych wzorców, co może poprawić funkcjonowanie rodziny jako całości i zmniejszyć presję na opiekuna, aby fabrykować objawy u dziecka. Terapia systemowa może także wspierać rozwijanie zdrowszych relacji rodzinnych i wzmocnienie wsparcia społecznego dla opiekuna.


Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach


Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (Solution-Focused Brief Therapy, SFBT) jest podejściem, które koncentruje się na znajdowaniu praktycznych rozwiązań problemów, a nie na długotrwałym analizowaniu ich przyczyn. W kontekście przeniesionego zespołu Münchhausena, terapia ta może pomóc opiekunom w odkrywaniu nowych, pozytywnych sposobów radzenia sobie z problemami, które wcześniej skłaniały ich do wywoływania chorób u dziecka. SFBT wspiera opiekunów w identyfikowaniu swoich zasobów, osiągnięć i mocnych stron, co może być kluczowe w budowaniu bardziej zdrowych relacji z dzieckiem i innymi członkami rodziny.


Wnioski


Każda z tych metod terapii może odegrać istotną rolę w leczeniu przeniesionego zespołu Münchhausena. Terapia traumy pomaga w przetwarzaniu bolesnych doświadczeń z przeszłości, które mogą być źródłem zaburzenia. Terapia schematów umożliwia zmianę destrukcyjnych wzorców myślenia i zachowania. Terapia systemowa angażuje całą rodzinę, poprawiając ich funkcjonowanie i relacje. Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach natomiast koncentruje się na szybkim znajdowaniu praktycznych rozwiązań problemów, co może pomóc opiekunowi w radzeniu sobie z trudnościami bez potrzeby wywoływania chorób u dziecka. Kombinacja tych podejść może stworzyć kompleksowy plan terapeutyczny, który wspiera opiekunów w przerwaniu cyklu przemocy i poprawie jakości życia zarówno ich, jak i ich dzieci.


Jeżeli Ty lub osoba Ci bliska potrzebuje wsparcia terapeutycznego, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,



Ewelina Naturia Pańczyk

Psychotraumatolog

Terapeuta Schematów

Terapeuta VR

Psychosomatyk


Zapraszam do obejrzenia moich wykładów w tematyce narcyzmu:


Narcyzm, czyli trauma ciągłego porzucenia


Świadomy Siebie Narcyz, czyli jak przepracować schematy narcystyczne


Narcystyczna relacja z ciałem



Zapraszam do lektury moich tekstów związanych z tematyką narcyzmu oraz partnerstwa:


Schemat zaopiekowana rodzicielskiego:



Rodzicielstwo partnerstwa:



Relacja narcystyczna: charakterystyka związku z osobą narcystyczną



Pętla narcystyczna - wmówienie strachu. Odejście z porzuceniem


Żałoba w trakcie trwania związku narcystycznego



Comments

bottom of page