Perfekcjonizm jest zjawiskiem psychologicznym, które często wywodzi się z wczesnych doświadczeń życiowych, w tym z traum z dzieciństwa. Wpływa on zarówno na zdrowe, jak i patologiczne aspekty budowania tożsamości. Aby zrozumieć, skąd bierze się perfekcjonizm i jak wpływa na zdrowe budowanie tożsamości, warto przeanalizować różne rodzaje traum z dzieciństwa i ich związek z rozwojem perfekcjonizmu. Dodatkowo, istotne jest zrozumienie aspektów potrzeby odzyskania lub uzyskania kontroli nad swoim życiem, braku poczucia bezpieczeństwa oraz poczucia bycia niewystarczającym, a także potrzeby ciągłego udowadniania swojej wartości.
Rodzaje traum i ich związek z perfekcjonizmem
1. Zaniedbanie emocjonalne:
Brak uwagi, miłości i wsparcia emocjonalnego ze strony rodziców lub opiekunów.
Związek z perfekcjonizmem: Dzieci, które doświadczają zaniedbania emocjonalnego, mogą dążyć do perfekcji jako sposób na zdobycie uwagi i aprobaty. Perfekcjonizm staje się mechanizmem kompensacyjnym, mającym na celu zapełnienie emocjonalnej pustki i uzyskanie uznania, które były im odmawiane.
2. Przemoc fizyczna i emocjonalna:
Utrzymywanie dzieci w stanie strachu poprzez stosowanie przemocy fizycznej lub emocjonalnej.
Związek z perfekcjonizmem: Dzieci doświadczające przemocy mogą rozwijać perfekcjonizm jako mechanizm obronny. Dążenie do perfekcji staje się sposobem na uniknięcie kary lub krytyki. Wierzą, że jeśli będą perfekcyjne, to zdołają uniknąć przemocy.
3. Nadmierne wymagania i krytycyzm:
Rodzice lub opiekunowie stawiają nierealistycznie wysokie oczekiwania i są bardzo krytyczni wobec dzieci.
Związek z perfekcjonizmem: Dzieci wychowywane w takich warunkach mogą przyswoić przekonanie, że ich wartość zależy od spełnienia tych wysokich oczekiwań. Perfekcjonizm staje się ich sposobem na zdobycie aprobaty i uniknięcie krytyki.
4. Trauma związaną z rozwodem rodziców:
Doświadczenie rozwodu rodziców i związanych z tym zmian życiowych.
Związek z perfekcjonizmem: Dzieci, które doświadczają rozwodu rodziców, mogą dążyć do perfekcji jako sposób na przywrócenie stabilności i kontroli w swoim życiu. Wierzą, że bycie perfekcyjnym pomoże im zapobiec dalszym problemom lub zjednoczyć rodzinę.
5. Utrata bliskiej osoby:
Śmierć lub długotrwała nieobecność bliskiej osoby, takiej jak rodzic czy opiekun.
Związek z perfekcjonizmem: Utrata bliskiej osoby może prowadzić do poczucia opuszczenia i braku bezpieczeństwa. Dzieci mogą dążyć do perfekcji, aby wypełnić emocjonalną pustkę i zdobyć aprobatę innych, starając się w ten sposób zrekompensować utratę.
6. Choroba lub niepełnosprawność w rodzinie:
Obecność poważnej choroby lub niepełnosprawności u członka rodziny, wymagająca dużej uwagi i wsparcia.
Związek z perfekcjonizmem: Dzieci w takich rodzinach mogą czuć się zobowiązane do bycia perfekcyjnymi, aby nie obciążać dodatkowo rodziców lub opiekunów. Perfekcjonizm staje się sposobem na zmniejszenie poczucia winy i potrzebę bycia "idealnym" dzieckiem.
Wpływ Perfekcjonizmu na Zdrowe Budowanie Tożsamości
Perfekcjonizm może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki na budowanie tożsamości. Kluczowe jest zrozumienie, jak różne aspekty perfekcjonizmu wpływają na rozwój jednostki.
Pozytywne aspekty perfekcjonizmu:
Samodyscyplina i motywacja: W umiarkowanych ilościach perfekcjonizm może prowadzić do zdrowej samodyscypliny, motywacji do osiągania celów oraz satysfakcji z dobrze wykonanej pracy. Perfekcjonizm sprzyja samodoskonaleniu i rozwijaniu umiejętności.
Negatywne aspekty perfekcjonizmu:
Chroniczny stres i lęk: Nadmierny perfekcjonizm może prowadzić do chronicznego stresu, lęku, niskiego poczucia własnej wartości i wypalenia. Perfekcjoniści często mają trudności z akceptacją własnych błędów i porażek, co może prowadzić do poczucia nieadekwatności i braku satysfakcji z życia.
Tożsamość oparta na osiągnięciach: Perfekcjoniści często budują swoją tożsamość w oparciu o osiągnięcia i sukcesy, co może prowadzić do niestabilności emocjonalnej w przypadku niepowodzeń. Zdrowa tożsamość powinna opierać się na zróżnicowanych wartościach i akceptacji siebie, niezależnie od wyników zewnętrznych.
Aspekty perfekcjonizmu
1. Potrzeba odzyskania lub uzyskania kontroli nad swoim Życiem:
Dzieci doświadczające traumatycznych wydarzeń często czują, że ich życie jest poza ich kontrolą. Perfekcjonizm staje się sposobem na odzyskanie kontroli. Dążenie do perfekcji pozwala im na zbudowanie iluzji porządku i przewidywalności w świecie, który wydaje się chaotyczny i nieprzewidywalny.
2. Brak poczucia bezpieczeństwa:
Traumatyczne doświadczenia, takie jak przemoc, zaniedbanie czy utrata bliskiej osoby, mogą prowadzić do chronicznego poczucia zagrożenia. Perfekcjonizm działa jako mechanizm obronny, mający na celu zapewnienie sobie bezpieczeństwa poprzez unikanie błędów i krytyki. Perfekcjoniści wierzą, że tylko poprzez bycie perfekcyjnymi mogą osiągnąć stabilność i bezpieczeństwo.
3. Poczucie bycia niewystarczającym:
Wychowywanie się w środowisku, gdzie dominują wysokie wymagania i krytycyzm, może prowadzić do trwałego poczucia niewystarczalności. Perfekcjonizm staje się sposobem na udowodnienie swojej wartości i zniwelowanie wewnętrznego przekonania o byciu niewystarczającym.
4. Potrzeba ciągłego udowadniania swojej wartości:
Perfekcjoniści często odczuwają potrzebę ciągłego udowadniania swojej wartości innym. To pragnienie może być zakorzenione w traumatycznych doświadczeniach, które sprawiły, że czują się nieważni lub niegodni miłości i uwagi. Dążenie do perfekcji staje się więc nieustannym wysiłkiem, aby zasłużyć na akceptację i uznanie.
Strategie radzenia sobie z perfekcjonizmem
Aby zminimalizować negatywne skutki perfekcjonizmu i wspierać zdrowe budowanie tożsamości, warto rozważyć kilka strategii warto rozważyć terapię.
Terapia Traumy i Terapia Schematów pomaga w zrozumieniu korzeni perfekcjonizmu oraz w rozwijaniu zdrowszych mechanizmów radzenia sobie z emocjami. Terapia pomaga w przyswojeniu narzędzi praktyki samoakceptacji, uczenie się akceptacji siebie, swoich błędów i niedoskonałości jest kluczowym elementem budowania zdrowej tożsamości. Jednocześnie dodatkowa praktyka medytacji, mindfulness i praktyki samoświadomości mogą pomóc w rozwijaniu akceptacji siebie.
Niezwykle ważne jest ustalanie realistycznych celów. Perfekcjoniści często stawiają sobie nierealistycznie wysokie cele. Ustalanie mniejszych, bardziej osiągalnych celów może pomóc w redukcji stresu i zwiększeniu poczucia własnej wartości. Perfekcjonizm jest złożonym zjawiskiem, które ma swoje korzenie w traumatycznych doświadczeniach z dzieciństwa. Jego wpływ na zdrowe budowanie tożsamości może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Kluczowe jest zrozumienie i zarządzanie tymi tendencjami, aby promować zdrowy rozwój osobisty i emocjonalny.
Jeśli chciałabyś/chciałbyś pracować nad swoim perfekcjonizmem, zapraszam do umówienia się na terapię,
Ewelina Naturia Pańczyk
Psychotraumatolog
Terapeuta Schematów
Terapeuta VR
Naturoterapeuta
Zapraszam do lektury moich artykułów:
Schemat Szczęścia wg Eweliny Naturii Pańczyk
Parentyfikacja: objawy, źródła traum i wpływ na dorosłe życie
Osobowość anankastyczna a ryzyko rozwoju anoreksji: analiza zależności
Trauma jako konsekwencja Samostanowienia - przyczyny i proces odwrotny
Czynniki ryzyka związane z rozwojem depresji u osób dorosłych i młodzieży
Nadopiekuńczość jako wynik ambicji rodzica. Spektrum Samostanowienia.
Nadopiekuńczość jako wynik traumy rodzica. Spektrum Samostanowienia.
Trauma Rany Matki - spektrum stanowienia o sobie (samostanowienia) w Życiu.
Osierocone dzieci potrzebują "Stać Się". Trauma osierocenia i życiowy program naprawczy.
#szczescie #terapia #terapiatraumy #terapiaswiadomosci #rozwoj #rozwojosobisty #rozwojswiadomosci #poczucieszczescia #empatia #rozwojosobisty #psychologia #inspiracja #psychika #czlowiek #trauma #zdrowie #zdrowiepsychiczne #spelnienie #parentyfikacja #trauma #autentycznatozsamosc #perfekcjonizm
Comments