Narcyzm to cecha osobowości charakteryzująca się nadmiernym poczuciem własnej wartości, potrzebą podziwu i brakiem empatii wobec innych. Najbardziej rozpoznawalnym typem narcyzmu jest narcyzm wielkościowy (grandiosowy), ale istnieje mniej oczywisty i często trudniejszy do zidentyfikowania rodzaj narcyzmu – narcyzm ukryty (covert narcissism). Osoby z narcyzmem ukrytym mogą wydawać się skromne, wrażliwe i nieśmiałe, ale ich wewnętrzne mechanizmy są bardzo podobne do tych u narcyzów wielkościowych.
Narcyzm Wielkościowy vs. Narcyzm Ukryty
Narcyzm Wielkościowy
Narcyz wielkościowy otwarcie demonstruje swoje poczucie wyższości i dąży do uznania oraz podziwu. Takie osoby często:
Mają przesadzone poczucie własnej wartości.
Uważają się za wyjątkowe i lepsze od innych.
Potrzebują stałej adoracji i uznania.
Mają skłonność do wykorzystywania innych dla własnych korzyści.
Brakuje im empatii i nie potrafią zrozumieć uczuć innych ludzi.
Narcyzm Ukryty
Narcyz ukryty wydaje się pokorny i skromny, ale wewnętrznie czuje się wyższy od innych. Osoby te:
Mogą prezentować fałszywą skromność, ale wewnętrznie czują się wyższe od innych.
Mają skłonność do narzekania na to, że są niedoceniane lub niesprawiedliwie traktowane.
Są wrażliwe na krytykę, co może prowadzić do poczucia wstydu i lęku.
Potrzebują uznania i podziwu, ale nie szukają go otwarcie.
Mogą manipulować emocjami innych, aby zaspokoić swoje potrzeby.
Schematy Zachowań Narcyza Ukrytego
Narcyz ukryty operuje subtelnymi schematami zachowań, które mogą być trudne do zidentyfikowania. Oto kilka przykładów:
1. Fałszywa Pokora
Narcyz ukryty często mówi o swoich słabościach i problemach, aby zdobyć sympatię i wsparcie innych. Przykładem może być osoba, która narzeka na to, jak jest niedoceniana w pracy, licząc na pocieszenie i zapewnienia o jej wartości.
2. Manipulacja Emocjonalna
Narcyzi ukryci często manipulują emocjami innych, aby zyskać kontrolę i uznanie. Mogą udawać ofiarę, aby wzbudzić poczucie winy w innych i zmusić ich do opieki i uwagi.
3. Unikanie Krytyki
Narcyz ukryty jest niezwykle wrażliwy na krytykę i często unika sytuacji, w których mógłby być oceniany. Może to przejawiać się w niechęci do podejmowania nowych wyzwań lub w agresywnym reagowaniu na jakąkolwiek formę krytyki, nawet jeśli jest ona konstruktywna.
4. Porównywanie się z Inny
Osoby z narcyzmem ukrytym mają tendencję do nieustannego porównywania się z innymi. Mogą czuć się zagrożone przez sukcesy innych osób i często porównują swoje osiągnięcia z innymi, aby potwierdzić swoją wartość.
Narcyz Ukryty a Chęć Bycia Poniżanym
Narcyz ukryty często dąży do pozycji ofiary, szukając sytuacji, w których zostanie poniżony, aby zyskać współczucie i uwagę innych. Taki schemat zachowań pozwala mu:
Uzyskać uwagę i troskę: Udawanie ofiary sprawia, że inni skupiają się na nim, okazując mu współczucie i wsparcie.
Potwierdzić swoją wartość: Gdy inni go pocieszają i zapewniają o jego wartości, narcyz ukryty czuje się lepiej i bardziej doceniany.
Zmanipulować otoczenie: Poprzez kreowanie siebie jako osoby skrzywdzonej, narcyz ukryty może kontrolować i wpływać na zachowanie innych.
Uniknąć odpowiedzialności: Pozycja ofiary pozwala mu unikać odpowiedzialności za swoje czyny i zachować wygodę oraz komfort własny.
Pozyskać nowe źródła wsparcia: Udając biednego, skrzywdzonego „małego pieska” lub „małego kotka”, narcyz ukryty może przyciągnąć nowe osoby, które będą dostarczać mu wsparcia emocjonalnego i materialnego.
Przykład Manipulacji Ofiarą
Narcyz ukryty może często opowiadać historie, jak to była partnerka go skrzywdziła, zabrała wszystko, a on tylko chciał mieć rodzinę. Taka narracja ma na celu wzbudzenie litości i chęci zaopiekowania się nim u słuchacza. „Oj, taki biedny jesteś, ze mną możesz czuć się swobodnie” – to typowa reakcja, jaką chce wywołać narcyz ukryty.
Typ Osób Przyciąganych przez Narcyza Ukrytego
Narcyz ukryty przyciąga osoby empatyczne, które często szukają swojego miejsca w świecie i pragną pomóc innym. Są to typy ratownika, które wierzą, że mogą przynieść spokój i stabilizację narcyzowi ukrytemu.
Typ Ratownika
Osoby te charakteryzują się:
Wysoką empatią: Mają silne pragnienie pomagania innym i są wrażliwe na ich potrzeby.
Poczuciem misji: Wierzą, że mogą zmienić życie innych na lepsze.
Poszukiwaniem akceptacji: Często same szukają potwierdzenia swojej wartości poprzez pomaganie innym.
Niską samooceną: Mogą czuć się lepiej, pomagając innym, co podnosi ich własne poczucie wartości.
Narcyz Ukryty i Niestabilność Tożsamości
Narcyz ukryty wypiera swoje wielkościowe cechy, co prowadzi do niestabilnego poczucia tożsamości. Może sprawiać wrażenie osoby nieśmiałej, wrażliwej i niepewnej. W rzeczywistości wie, jak należy się zachować, by przypodobać się innym i zdobyć uznanie zaspokajające jego narcystyczne potrzeby. Jest wrażliwy na lekceważenie swojej osoby i może popadać w stany depresyjne oraz doświadczać zmienności nastrojów.
Trudności w Diagnozie
Narcyza ukrytego często ciężko jest zdiagnozować, ponieważ zaburzenie nie jest tak dostrzegalne ze względu na brak eksponowania cech wielkościowych. Jest to bardziej subtelna forma narcyzmu, która może być ukryta za pozorami skromności i wrażliwości.
Przyczyny Narcyzmu Ukrytego
Eksperci zwracają uwagę, że doświadczenia z przeszłości mają bardzo duży wpływ na to, jak funkcjonujemy teraz. Dzieciństwo, w którym brakowało akceptacji i wsparcia, a dominowały komunikaty typu „jesteś do niczego”, może stanowić skarbnicę psychologicznych problemów prowadzących do rozwoju narcyzmu ukrytego.
Narcyzm ukryty to złożona i subtelna forma narcyzmu, która może być trudna do zidentyfikowania. Osoby z narcyzmem ukrytym mogą wydawać się skromne i wrażliwe, ale ich wewnętrzne przekonania i potrzeby są podobne do tych u narcyzów wielkościowych. Rozpoznanie tych subtelnych schematów zachowań jest kluczowe, aby zrozumieć i odpowiednio reagować na osoby z narcyzmem ukrytym. Narcyz ukryty szczególnie wykorzystuje pozycję ofiary do manipulacji emocjonalnej i unikania odpowiedzialności, co czyni go bardziej niebezpiecznym i trudniejszym do zidentyfikowania. Warto pamiętać, że narcyzm, zarówno ukryty, jak i wielkościowy, jest zaburzeniem osobowości, które często wymaga profesjonalnej pomocy psychologicznej.
Jeżeli Ty lub osoba Ci bliska potrzebuje wsparcia terapeutycznego, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,
Ewelina Naturia Pańczyk
Psychotraumatolog
Terapeuta Schematów
Terapeuta VR
Naturoterapeuta
Zapraszam do lektury moich tekstów związanych z tematyką narcyzmu:
Relacja narcystyczna: charakterystyka związku z osobą narcystyczną
Narcyzm - czym jest?
Narcyzm - zaburzenie osobowości czy cecha charakteru?
Pętla narcystyczna - wmówienie strachu. Odejście z porzuceniem
Żałoba w trakcie trwania związku narcystycznego
#programytraumy #pętle #pętletraumy #pętleumysłu #ewelinanaturiapanczyk #instytutswiadomosci #narcyz #narcyzm #empata #zaburzenienarcystyczne #toksyk #toksycznarelacja #trauma #terapiatraumy #zdrowiepsychiczne #psychologia #psychotraumatolog #rozwojswiadomosci #narcyzm #zaburzenienarcystyczne #czynnikd #egoizm #sadyzm #makiawelyzm #psychopatia #socjopatia
Comments